कंधार

प्रकार : स्थलदुर्ग.

जवळचे गाव : कंधार.

मार्ग : नांदेड-लोहा-कंधार.

"कंधार किल्ला" हा मराठीतील एक विशेष किल्ला आहे, ज्याचे स्थान महाराष्ट्रात आहे. या किल्ल्याचा नाव "कंधार" याचा कारण त्याच्या शिखरावर तीन कंधांची सुंदरता आहे. कंधार किल्ला वाईटनिंग या शैलीत बांधलेलं आहे आणि त्याच्या इतिहासात बहुतेक गोत्रांचं संघटन आहे. या किल्ल्याचं निर्माण सुमारे 11 व्या शतकात केलेलं होतं. आजपर्यंत कंधार किल्ल्याचे कायमचं आधुनिकीकरण झाले आहे आणि तो पर्यटनाच्या दृष्टीने महत्त्वाचं आहे.

कंधार किल्ला हा महाराष्ट्राच्या नांदेड जिल्ह्यातील एक महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक किल्ला आहे. हा किल्ला कंधार शहराच्या मध्यभागी स्थित आहे, आणि त्याच्या भव्यतेमुळे तसेच ऐतिहासिक महत्त्वामुळे तो पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र बनला आहे. 

कंधार किल्ल्याचा इतिहास फार पुरातन आहे. इ.स. १३व्या शतकाच्या सुमारास यादव वंशाच्या काळात या किल्ल्याचे बांधकाम करण्यात आले, असे मानले जाते. त्यानंतर किल्ला बहामनी, निजामशाही, आदिलशाही आणि मुघलांच्या ताब्यात होता. प्रत्येक राजवटीने या किल्ल्याचा वापर आपल्या सामरिक धोरणानुसार केला. 

किल्ल्याचे बांधकाम मजबूत दगडांनी करण्यात आले आहे, आणि त्याची भिंत अतिशय उंच व भक्कम आहे. किल्ल्याभोवती पाण्याची खंदक आहे, ज्यामुळे शत्रूंना किल्ल्यावर आक्रमण करणे कठीण व्हावे. किल्ल्यातील मुख्य प्रवेशद्वार लाकडी दाराने बनवलेले आहे, आणि त्यावर लोखंडी खिळ्यांचा वापर करण्यात आला आहे. 

किल्ल्यात अनेक बुरुज आहेत, ज्यांचा वापर शत्रूंवर नजर ठेवण्यासाठी केला जात होता. किल्ल्यातील "राणीचा बुरुज" हा सर्वात महत्त्वाचा बुरुज आहे, जिथून किल्ल्यातील सगळ्या हालचालींवर नियंत्रण ठेवता येत असे. 

कंधार किल्ल्याच्या आत एक राजवाडा आहे, जिथे तत्कालीन राजे वसत होते. या राजवाड्यात दरबार हॉल, राजा-राण्यांचे कक्ष, आणि इतर महत्त्वपूर्ण वास्तू आहेत. किल्ल्यातील दरबार हॉलमधील शिल्पकला आणि चित्रकला प्रेक्षणीय आहेत. 

किल्ल्यात एक प्राचीन मंदिर आहे, जे त्या काळातील धार्मिक श्रद्धांचे प्रतीक आहे. या मंदिरात विविध धार्मिक विधी आणि पूजाअर्चा केली जात होती. या मंदिराच्या स्थापत्यशैलीत तत्कालीन वास्तुकलेची झलक पाहायला मिळते. 

किल्ल्याच्या परिसरात एक प्राचीन जलसाठा आहे, ज्याचा उपयोग किल्ल्यातील रहिवाशांच्या पाण्याच्या गरजा भागवण्यासाठी केला जात असे. या जलसाठ्याचे बांधकाम अत्यंत कौशल्यपूर्ण आहे, आणि तो आजही पर्यटकांना आकर्षित करतो.

कंधार किल्ल्याच्या परिसरात अनेक शिलालेख आणि शिल्पकला आढळतात, जे या किल्ल्याच्या ऐतिहासिक महत्त्वाचे साक्ष आहेत. किल्ल्याच्या भिंतींवर कोरलेले शिलालेख तत्कालीन घटनांचा आढावा देतात. 

किल्ल्याला भेट देण्यासाठी योग्य काळ हा ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी आहे. या कालावधीत हवामान आल्हाददायक असते, ज्यामुळे पर्यटकांना किल्ल्याची सफर करणे सोयीचे जाते. 

कंधार किल्ल्याला भेट देण्यासाठी अनेक पर्यटक दरवर्षी येथे येतात. किल्ल्याच्या भव्यतेचे आणि ऐतिहासिकतेचे अनुभव घेण्यासाठी येथे येणारे पर्यटक इतिहासप्रेमी, छायाचित्रकार, आणि निसर्गप्रेमी असतात. 

किल्ल्याच्या परिसरात स्थानिक बाजारात पारंपारिक वस्त्रे, हस्तकला, आणि इतर स्थानिक उत्पादने विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. येथे येणारे पर्यटक या वस्त्रांची खरेदी करून स्थानिक संस्कृतीचा अनुभव घेऊ शकतात.

कंधार किल्ल्याच्या आसपासच्या परिसरात अनेक ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. या कार्यक्रमांमध्ये स्थानिक नृत्य, संगीत, आणि इतर सांस्कृतिक कला सादर केल्या जातात, ज्यामुळे पर्यटकांना स्थानिक संस्कृतीची ओळख होते.

किल्ल्याच्या परिसरात पर्यटनाच्या सोयीसुविधा उत्तम प्रकारे विकसित केल्या आहेत. किल्ल्याला भेट देणाऱ्या पर्यटकांसाठी येथे गाईडची सुविधा देखील उपलब्ध आहे. 

कंधार किल्ल्याच्या देखभाल आणि संवर्धनासाठी शासनाच्या वतीने विविध योजना राबवल्या जात आहेत. किल्ल्याच्या परिसरात स्वच्छता, पाण्याची व्यवस्था, आणि पर्यटकांसाठी आवश्यक सोयीसुविधा पुरविण्यात आल्या आहेत.

कंधार किल्ल्याचा इतिहास सांगणारे अनेक किस्से आणि दंतकथा स्थानिकांमध्ये प्रसिद्ध आहेत. या किल्ल्याशी संबंधित अनेक वीर गाथा आजही लोकांच्या ओठांवर आहेत. 

कंधार किल्ल्याच्या परिसरात विविध वन्यजीव आणि पक्ष्यांचे दर्शन घेता येते. निसर्गाच्या सान्निध्यात असलेल्या या किल्ल्याचे परिसर हे पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र आहे. 

कंधार किल्ला म्हणजे महाराष्ट्राच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा अध्याय आहे. या किल्ल्याला भेट देऊन पर्यटकांना एक वेगळ्या अनुभवाची अनुभूती मिळते. किल्ल्याच्या परिसरात आजही जुन्या काळातील वास्तू, शिलालेख, आणि शिल्पकला पाहता येतात, ज्यामुळे या किल्ल्याची ऐतिहासिकता जपली गेली आहे.