भांगशी

प्रकार : गिरिदुर्ग.

उंची : ९०० मी. समुद्रसपाटीपासून.

उपनाम : मिटमिट्याचा किल्ला.

जवळचे गाव : मिटमिटा, शरणपूर.

मार्ग : औरंगाबाद-मिटमिटा.

"भांगशी किल्ला" हा मराठीतील एक उत्तम आणि प्राचीन किल्ला आहे. ह्या किल्ल्याचे निर्माण विदर्भ विभागातील गोंधाळा तालुक्यात झाले आहे. त्याच्या इतिहासात खूप काही आहे. ह्या किल्ल्याचे निर्माण करण्यात उद्या महाराज यवनरावांचा हात होता. ह्या किल्ल्याचे भावीसाठी बहुतांश चरित्र आहेत.

भांगशी किल्ला हा महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यातील एक ऐतिहासिक किल्ला आहे. भांगशी किल्ला मुख्यतः किल्ला भोंकारेश्वरीच्या आश्रयस्थानी स्थित असून, तो आजही एक महत्त्वाचे ऐतिहासिक स्थल आहे. या किल्ल्याचे ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व त्याच्या स्थापत्यशास्त्रात वावरणाऱ्या राजवटींमुळे आहे.

भांगशी किल्ल्याचे बांधकाम सुमारे १२व्या शतकात झाले असल्याचे मानले जाते. या किल्ल्याचे निर्माण यादव वंशाच्या काळात झाले असे मानले जाते, पण नंतर किल्ला बहामनी व निजामशाहीच्या ताब्यात गेला आणि त्यानंतर मराठा साम्राज्याच्या ताब्यात आला.

किल्ल्याची रचना मजबूत दगडांनी केली गेली आहे, आणि किल्ल्याच्या भिंती उंच व भक्कम आहेत. किल्ल्याच्या परिसरात एक जलसाठा आहे, जो किल्ल्यातील रहिवाशांच्या पाण्याच्या गरजा भागवण्यासाठी वापरला जातो. जलसाठ्याचे बांधकाम अत्यंत कौशल्यपूर्ण आहे आणि तो आजही पर्यटकांचे लक्ष वेधून घेतो.

भांगशी किल्ल्यात प्रवेश करण्यासाठी एक मुख्य दरवाजा आहे. या दरवाजावर लाकडी दार आणि लोखंडी खिळ्यांचा वापर केला गेला आहे, जो किल्ल्याच्या संरक्षणासाठी महत्त्वाचा होता. 

किल्ल्यात अनेक बुरुज आणि तटबंदी आहेत, ज्यांचा वापर शत्रूंवर नजर ठेवण्यासाठी आणि त्यांच्या आक्रमणांना रोखण्यासाठी केला जात होता. या बुरुजांचा वापर सुरक्षेसाठी आणि किल्ल्याच्या रणनितीसाठी महत्वाचा होता.

किल्ल्याच्या आत एक प्राचीन वाडा आहे, ज्याचा वापर तत्कालीन राजे आणि सरदार यांच्या निवासासाठी केला जात असे. वाड्यातील दरबार हॉल, राजा-राण्यांचे कक्ष, आणि इतर वास्तू त्या काळातील स्थापत्यशास्त्राचे सुंदर उदाहरण आहेत.

भांगशी किल्ल्याच्या परिसरात एक प्राचीन मंदिर आहे, जे त्या काळातील धार्मिक श्रद्धांचे प्रतीक आहे. मंदिराच्या स्थापत्यशास्त्रात तत्कालीन वास्तुकलेची झलक दिसून येते, आणि स्थानिक देवतेची पूजा येथे केली जाते.

किल्ल्याच्या परिसरात विविध शिलालेख आणि शिल्पकला आढळतात, जे किल्ल्याच्या ऐतिहासिक महत्त्वाचे साक्ष आहेत. या शिलालेखांतून तत्कालीन राजांच्या विजयांची आणि किल्ल्याच्या इतिहासाची माहिती मिळते.

भांगशी किल्ल्याला भेट देण्यासाठी योग्य काळ हा ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी आहे. या कालावधीत हवामान आल्हाददायक असते, ज्यामुळे किल्ल्याची सफर करणे सोयीचे असते.

किल्ल्याच्या परिसरात स्थानिक बाजार भरतो, जिथे पर्यटकांना पारंपारिक वस्त्रे, हस्तकला, आणि इतर स्थानिक उत्पादने खरेदी करता येतात. येथे येणारे पर्यटक या वस्त्रांची खरेदी करून स्थानिक संस्कृतीचा अनुभव घेऊ शकतात.

भांगशी किल्ल्याच्या परिसरात आयोजित केले जाणारे सांस्कृतिक कार्यक्रम पर्यटकांसाठी विशेष आकर्षण ठरतात. स्थानिक लोकांच्या पारंपारिक नृत्य आणि संगीत कार्यक्रमांमुळे किल्ल्याच्या परिसरात उत्साहाचे वातावरण निर्माण होते.

किल्ल्याच्या परिसरात वन्यजीव आणि पक्ष्यांचे विविध प्रकार आढळतात, ज्यामुळे निसर्गप्रेमी पर्यटकांसाठी हा किल्ला विशेष आकर्षणाचे ठिकाण ठरतो.

भांगशी किल्ल्याला भेट देताना पर्यटकांना इतिहास, संस्कृती, आणि निसर्गाचा संगम अनुभवायला मिळतो. किल्ल्याच्या भव्यतेचे आणि ऐतिहासिकतेचे दर्शन घेण्यासाठी पर्यटक येथे आवर्जून येतात.

किल्ल्याच्या देखभाल आणि संवर्धनासाठी स्थानिक प्रशासन आणि सरकारने विविध योजना राबवल्या आहेत. किल्ल्याच्या परिसरात स्वच्छता, पाण्याची व्यवस्था, आणि पर्यटकांसाठी आवश्यक सोयीसुविधा पुरविण्यात आल्या आहेत.

भांगशी किल्ला म्हणजे महाराष्ट्राच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा अध्याय आहे. किल्ल्याच्या परिसरातील शांतता आणि निसर्गरम्य वातावरण पर्यटकांना आकर्षित करते. किल्ल्याच्या उंचीवरून दिसणारा परिसराचा नजारा मनोहारी असतो, ज्यामुळे छायाचित्रकार किल्ल्याला आवर्जून भेट देतात.

किल्ल्याच्या परिसरात आयोजित केले जाणारे उत्सव आणि जत्रा पर्यटकांसाठी विशेष आकर्षण ठरतात. किल्ल्याच्या आसपासच्या परिसरात भरवले जाणारे हे उत्सव धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्वाचे असतात.

भांगशी किल्ला हा महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाचा ठेवा आहे. किल्ल्याला भेट देऊन पर्यटकांना एक वेगळ्या अनुभवाची अनुभूती मिळते, ज्यामुळे इतिहास, संस्कृती, आणि निसर्गाचे संगम पाहण्याची संधी मिळते.