पारगड

प्रकार : वनदुर्ग.

उंची : ७३८ मी. समुद्रसपाटीपासून.

जवळचे गाव : ईसापूर.

रांग : सह्याद्रीची मुख्य रांग.

मार्ग : कोल्हापूर-चंदगड-पारगड.

सह्याद्रीची मुख्य रांग महाराष्ट्रामध्ये दक्षिणोत्तर पसरलेली आहे. या रांगेत सर्वात दक्षिणेकडील किल्ला म्हणजे पारगड किल्ला होय. कोल्हापूर जिल्ह्यात चंद्रगड तालूका आहे. चंदगड तालुक्यामध्ये पारगड किल्ला मोडतो. चंदगड या तालुक्याच्या गावापासून साधारण ३० कि.मी. अंतरावर पारगड आहे. पारगड नावाचे गाव किल्ल्यामध्येच वसलेले आहे. पारगडापर्यंत गाडीमार्ग आहे. पारगडापर्यंत चंदगडहून एस.टी. बसची सोय उपलब्ध आहे. ही बस गडाच्या पायर्यांपर्यंत जाते. खाजगी वाहन गडाला वळसा घालून गडाच्या माथ्यावर नेता येते.

पारगड किल्ला, जो महाराष्ट्रातील कोल्हापूर जिल्ह्यात आहे, एक प्रसिद्ध ऐतिहासिक किल्ला आहे. हा किल्ला सह्याद्री पर्वतरांगांच्या दक्षिण भागात स्थित असून त्याचे ऐतिहासिक आणि भौगोलिक महत्त्व आहे.

पारगड किल्ल्याची वैशिष्ट्ये:

इतिहास: पारगड किल्ला छत्रपती शिवाजी महाराजांनी १६५९ साली बांधला होता. हा किल्ला आदिलशाहीच्या काळात सुद्धा महत्त्वाचा होता आणि शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला आपल्या साम्राज्यात सामील केला होता. 

स्थान: हा किल्ला कोल्हापूर जिल्ह्यातील वैभववाडी तालुक्यात आहे. पारगड गावाच्या जवळ स्थित हा किल्ला समुद्रसपाटीपासून सुमारे २७५० फूट उंच आहे.

रचना: पारगड किल्ल्याची रचना मजबूत तटबंदी, बुरुज, आणि प्रवेशद्वारांसह आहे. किल्ल्याच्या आत प्राचीन मंदिरं, जलाशय, आणि धान्य साठवणुकीसाठी जागा आहेत.

पर्यटन: पारगड किल्ला ट्रेकिंग आणि साहसी पर्यटकांसाठी एक आवडते ठिकाण आहे. किल्ल्याच्या परिसरातील घनदाट जंगल, विविध प्रकारचे वन्यजीव, आणि निसर्गसौंदर्य पर्यटकांना आकर्षित करतात. किल्ल्यावरून आजूबाजूच्या निसर्गाचे रमणीय दृश्य दिसते.

सांस्कृतिक महत्त्व: किल्ल्यातील महादेव मंदिर आणि देवीची मूर्ती धार्मिक महत्त्वाची आहेत. स्थानिक लोकांसाठी हा किल्ला एक धार्मिक स्थळ म्हणून ओळखला जातो.

जतन आणि संवर्धन: किल्ल्याचे जतन आणि संवर्धन करण्याचे कार्य स्थानिक प्रशासन आणि पुरातत्व विभागाने केले आहे. किल्ल्याच्या स्वच्छतेची आणि देखभालीची विशेष काळजी घेतली जाते.

पारगड किल्ला हा इतिहासप्रेमी आणि साहसी पर्यटकांसाठी एक उत्तम ठिकाण आहे. किल्ल्याची भेट देताना त्याच्या ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्वाचा आदर करावा आणि पर्यावरणाची काळजी घ्यावी.